De liturgische kalender
In de Byzantijnse traditie volgen we door het jaar heen vier cycli: de cyclus van Pasen, van de maanden, van de weken en van de dagen.
De Paascyclus
In de Byzantijnse traditie is de Verrijzenis van Christus het voornaamste feest. Daarmee wordt het jaar opgedeeld in drie perioden:
Het Triodion, de tijd naar Pasen toe
We vieren het Voorvasten, de Veertigdagentijd en de Grote en Heilige Week:
- Palmzondag
- de Grote en Heilige Maandag
- de Grote en Heilige Dinsdag
- de Grote en Heilige Woensdag
- de Grote en Heilige Donderdag (Witte Donderdag)
- de Grote en Heilige Vrijdag (Goede Vrijdag)
- de Grote en Heilige Zaterdag (Paaszaterdag)
Het Pentecostarion: de tijd van Pasen tot en met Pinksteren
We vieren:
- de Grote en Heilige Nacht van Pasen
- Hemelvaart van onze Heer en God en Verlosser, Jezus Christus (op de donderdag in de zesde week van Pasen)
- Allerzielen (de zaterdag voor Pinksteren)
- de Zondag van Pinksteren (Triniteitszondag)
De Oktoichos: de tijd na Pinksteren
Voor de weken na Pinksteren worden de teksten genomen uit de cyclus van de acht Tonen (8 melodielijnen voor de gezangen): de ‘Okto-echos’, of ‘Verrijzenis-tonen’. Deze cyclus begint op de maandag na de eerste zondag na Pinksteren, tot de volgende Grote Vasten.
Overigens wordt op elke zondag het eerste troparion steeds uit deze cyclus van acht Tonen genomen: het geeft aan dat we elke zondag de Verrijzenis vieren.
De Maandencyclus (meneon)
Onze gemeenschap volgt de Gregoriaanse kalender, die in het Westen gangbaar is. Maar in de Byzantijnse traditie begint het kerkelijk jaar op 1 september, met de geboorte van Maria, en eindigt het met haar ontslapen. Verdeeld over het jaar vieren we 12 grote feesten:
- Maria Geboorte (8 september)
- Kruisverheffing (14 september)
- Intrede van Maria in de tempel (21 november)
- Kerstmis (25 december)
- Doop van Christus in de Jordaan (6 januari)
- Opdracht van Christus in de tempel (2 februari)
- Maria Boodschap (25 maart)
- Palmzondag (wisselend)
- Hemelvaart (wisselend)
- Pinksteren (wisselend)
- Verheerlijking op de berg Thabor (6 augustus)
- Moeder Gods Ontslapen (15 augustus)
Daarnaast is elke dag van de maand gewijd aan een heilige of een gebeurtenis.
De Weekcyclus
Elke dag van de week heeft een eigen gedachtenis:
- Maandag: gedachtenis van de engelen en de hemelse machten; de geestelijke wereld
- Dinsdag: Johannes de Voorloper en Doper
- Woensdag: het Heilig Kruis en Maria; het verraad door Judas
- Donderdag: de heilige apostelen
- Vrijdag: het Heilig Kruis en Maria; de Kruisiging
- Zaterdag: sabbat, de dag waarop God rustte; herdenking van allen die in de Heer ontslapen zijn
- Zondag: Dag des Heren; de Verrijzenis van Christus en van heel de mensheid
De Dagcyclus
In de Byzantijnse ritus begint de dag bij zonsondergang, zoals in de joodse traditie: ‘Toen werd het avond en morgen: de eerste dag’ (Gen 1:5):
- Vespers, met de Lichthymne en het Wierookoffer
- Completen, voor het slapen gaan
- Middernachtofficie
- Mettendienst (Morgendienst)
- Eerste Uur
- Zesde Uur
- Negende Uur
- Goddelijke Liturgie